• 2023 Hesap Dönemi Sonuna Ait Bilançonun Düzeltilmesine İlişkin Örnek:

Örnekte 1/12/2023 tarihli bir dönem sonu bilançosunun enflasyon düzetlmesine tabi tutulması;

• 1 inci adım olarak bilançoda yer alan kıymetlerden hangilerinin parasal olmayan kıymet olduğu tespiti,
• 2 inci adım olarak tespit edilmiş parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarları bulunması,
• 3 üncü adım olarak tespit edilmiş parasal olmayan kıymetlerin düzeltmeye esas tarihleri ve düzeltme katsayılarının belirlenmesi,
• 4 üncü adım olarak tespit edilmiş düzeltmeye esas tutarlar, ait oldukları düzeltme katsayılarıyla çarpılarak, parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmiş tutarları hesaplanması ve düzeltme farkları (düzeltilmiş değerler ile düzeltme öncesi değerler arasındaki farklar) kayıtlara alınması,
• 5 inci adım olarak parasal olmayan kıymetler düzeltilmiş değerleriyle, parasal kıymetler ise düzeltmeye tabi tutulmaksızın mali tabloda gösterilmesi suretiyle,

gerçekleştirilmiştir.

• Reel Olmayan Finansman Maliyeti:

Düzeltmeye esas tutarın hesaplanmasında ROFM ayrıştırması Borç Tutarının Esas Alınması Yöntemine göre ve Toplam Finansman Maliyetinin Esas Alınması Yöntemine göre ayrı ayrı örnekler ile açıklanmıştır.

Borç Tutarının Esas Alınması Yönteminde,Borç geri ödemesinin (kapamanın) birden fazla ayda yapılması durumunda, her geçici vergi dönemi sonunda geçerli olan Yİ-ÜFE oranı kullanılabilecektir. Örneğin Ocak ayında alınıp, anapara ve faiz ödemeleri taskitler halinde şubat, nisan, haziran ve ağustos aylarında yapılacak kapatılan krediye ilişkin ROFM hesaplaması,  ocak-mart, mart-haziran ve haziran-ağustos dönemi Yİ-ÜFE artış oranlarına göre yapılabilecektir. Borç geri ödemesinin (kapamanın) birden fazla yılda, yıl sonlarıda yapılması durumunda, her yıla ilişkin Yİ-ÜFE artış oranına (önceki yılın Aralık Yİ-ÜFE oranı ve ödemenn yapıldığı yılın Yİ-ÜFE oranı esas alınarak) yapılabilecektir.

Toplam finansman maliyetinin esas alınması yönteminde, formülde yer alan “İlgili Hesap Dönemine Ait Ortalama Ticari Kredi Faiz Oranı”  olarak, dönem başındaki Ortalama Ticari Kredi Faiz Oranı kabul edilmektedir.

• ROFM’den Amortisman Ayrılmamış Tutarın Hesaplanması:

2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoya ait düzeltme ile sınırlı olmak üzere, amortisman süresi bitmemiş olan kıymetlere ilişkin maliyet veya alış bedelinden düşülen ROFM’den amortisman ayrılmamış tutarın 2024 ve sonraki hesap dönemlerinde 5 yılda ve eşit taksitler halinde beyanname üzerinde indirilebilmesi örnek ile açıklanmaktadır.

• Sermayenin Düzeltilmesi:

Sermayenin düzeltilmesi örnek ile açılanmış olup, özellikli bazı hususlar şöyledir:

Sermayenin enflasyon düzeltilmesine tabi tutulması sonucunda hesaplanan düzeltilmiş tutar, sermayeye eklenmiş olan Yeniden Değerlemeden Kaynaklı tutarın  Tebliğdeki ilgili düzenleme gereği düzeltmeye esas tutardan düşülmesi sebebiyle düzeltme öncesi tutardan düşük çıkabilir. Bu durumda hesaplanan negatif enflasyon düzeltmesi farkı, 503 Sermaye Düzeltmesi Olumsuz Farkları hesabına kaydedilir. Takip eden dönemde 503 Sermaye Düzeltmesi Olumsuz Farkları hesabında kayıtlı sözkonusu tutar, hesaplanan (çıkması halinde) pozitif enflasyon düzeltmesi farkı ile mahsup edilerek artan pozitif enflasyon farkı 502 Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları hesabına kaydedilir.

Türk Ticaret Kanununun 376. maddesi kapsamı dışında kalan ve sermaye avansı olarak sermaye yedekleri hesabında takip edilen tutarların parasal kıymet olarak kabul edilmesi ve düzeltmeye tabi tutulmayacaktır.

• Stokların Düzeltilmesi:

Stokların düzeltilmesinde gerçek yöntemi kullanan mükellefler mümkün olduğunca inebildikleri kadar alt ayrıma giderek düzeltme işlemini gerçekleştireceklerdir.

31/12/2023 tarihli stokların düzeltme işleminde bazı mal gruplarında toplulaştırılmış yöntem, diğerlerinde gerçek yöntem kullanılabilir.

31/12/2023 tarihli stokların düzeltme işleminde toplulaştırılmış yöntem kullanılırken, bazı mallar basit ortalama yöntemine, diğerleri stok devir hızı yöntemine göre düzeltmeye tabi tutulabilir.

2024 yılında, 2023 yılında hangi stok düzeltme yöntemini kullanıldığının bir önemi olmaksızın istenilen stok düzeltme yöntemi kullanılabilir.

2024 hesap döneminin ilk geçici vergi dönemi itibarıyla gerçek yöntemin tercih edilmesi halinde 2025 hesap döneminden itibaren bu tercih değiştirilebilir. 2025 hesap döneminde bir stok grubu için toplulaştırılmış yöntemin tercih edilmesi halinde içinde bulunulan hesap dönemi dâhil, üçüncü hesap döneminin sonuna kadar bu yöntemden dönülemez.

Yarı mamul ve mamulün gerçek yöntemde düzeltilmesinde düzeltmeye esas tarih olarak, bunların üretilerek aktife kaydedildikleri tarihler değil bu mamullerin maliyetine dâhil edilen ilk madde malzeme, işçilik, genel üretim giderleri gibi unsurların deftere kayıt tarihleri esas alınacaktır.

Üretim/imalat işletmelerinde, 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoda görünen ilk madde malzeme ve yarı mamullerin “Stok Devir Hızı Yöntemi”ne göre düzeltilmesinde, formülde yer alan “Dönem İçinde Satılan Mal Maliyeti” verisi; İlk madde ve malzeme hesabının düzeltilmesinde üretime sevk edilen ve varsa satılan ilk madde malzeme maliyeti; Yarı mamuller-üretim hesabının düzeltilmesinde ise üretime sevk edilen ve varsa satılan yarı mamul maliyeti verisi olarak dikkate alınması mümkündür.

• Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabının Düzeltilmesi:

31/12/2023 tarihi itibarıyla devam eden yatırımlara ilişkin düzeltme işlemleri ve 31/12/2023 tarihi itibarıyla devam eden yatırımlara ilişkin düzeltme işlemlerine örnekler verilmiştir.

• Ar-Ge Harcamalarının Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulması:

“263- Araştırma ve Geliştirme Giderleri” hesabında takip edilen Ar-Ge harcamaları enflasyon düzeltmesine tabi tutulurken, her bir aya ilişkin harcamanın, gerçekleştiği ay sonu dikkate alınmak suretiyle düzeltme işlemi yapılacaktır.

Projelerin tamamlanmasına imkân kalmaması veya projenin başarısızlıkla sonuçlanması halinde ilgili dönemde doğrudan gider olarak dikkate alınacak aktifteki Ar-Ge harcamalarının 2023 hesap dönemi sonu itibarıyla yapılan enflasyon düzeltmesine ilişkin kısmının gider olarak dikkate alınmaması gerekmektedir.

• Avansların Düzeltilmesi:

Parasal olmayan kıymet mahiyetindeki alınan avansların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farkların avans kapatıldığında gelir hesaplarına intikal ettirilmesi gerekmektedir. Bu şekilde gelir hesaplarına aktarılan farklar 2023 hesap döneminden kaynaklanıyorsa vergiye tabi tutulmayacak, beyannamede diğer indirimler kısmında gösterilecektir.

• Yabancı Para Cinsinden Avanslar ve İştiraklerin Düzeltilmesi

Yabancı para cinsinden olan alınan ve verilen avanslar ile iştirakler düzeltme tarihindeki döviz kuru ile düzeltilecek, ayrıca enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaktır.

• Yeniden Değerleme Yapan Mükelleflerde Enflasyon Düzeltmesi

Vergi Usul Kanunun geçici 31 inci maddesi kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulmuş taşınmazın yeniden değerlenmiş tutarı 2018 yılı Nisan ayına ilişkin Yİ-ÜFE endeksi, Kanunun mükerrer 298  maddesinin(Ç) fıkrası kapsamında 30/9/2023 tarihinde yeniden değerlemeye tabi tutulmuş taşınmazın yeniden değerlenmiş tutarı 2023 yılı Eylül ayına ilişkin Yİ-ÜFE endeksi dikkate alınara düzeltilir.

• ATİK Dışındaki Parasal Olmayan Kıymetlerin Düzeltmiş Değerinin Altında Satışının Yapılması

Tebliğdeki düzenleme uyarınca 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoda yer alan parasal olmayan kıymetlerden amortismana tabi olmayan kıymetlerin, düzeltilmiş değerlerinin altında bir bedelle satılması halinde, düzeltme sonrası değerle, düzeltme öncesi değer arasındaki farka isabet eden zararın, gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde dikkate alınmaz.

Örneğin 30/6/2023 tarihinde 100.000 TL’ye satın alınan arsanın 10/5/2024 tarihinde 120.000 TL’ye satılması halinde, satıştan doğan zararın arsanın  2023 sonu düzeltilmiş bilanço değeri olan 125.608 ile satış fiyatı arasındaki fark kadarlık kısmı gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde dikkate alınmayacaktır.

• Ortalama Ticari Kredi Faiz Oranları ve Düzeltme Katsayıları:

2004/Aralık-2023/Aralık dönemine ait Yİ-ÜFE değerleri Sirküler ek.1,  düzeltme katsayıları Sirküler  ek.2, ortalama ticari kredi faiz oranları Sirküler ek.3 tedir.

• 213 Sayılı Kanunun Geçici 33 üncü Maddesinin (7491 sayılı Kanunla Eklenen) Dördüncü Fıkrası Kapsamındaki Mükelleflerde Enflasyon Düzeltmesi:

Sözkonusu eklenen fıkra gereğince bankalar, ve sayılan diğer finansal kurumlarca 2024 ve 2025 hesap dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapılması zorunlu olup, 2024 ve 2025 hesap dönemlerinde yapılan enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kâr/zarar farkı kazancın tespitinde dikkate alınmayacaktır.

• Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri ile Belirlenenden Farklı Muhasebe Tekniği Kullanan Kurumlarda Enflasyon Düzeltmesine İlişkin Hususlar:

1 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği uyarınca bilanço esasına göre defter tutmakla beraber faaliyet konuları itibarıyla farklı muhasebe tekniğini kullanmak durumunda bulunan mükelleflerce enflasyon düzeltmesi sonucunda oluşan düzeltme öncesi ve sonrası değerler, düzeltme farkları ve enflasyon düzeltmesi sonuçları envanter defterinde gösterilecektir.:

• Kazançları İstisna Kapsamında Olan Fonlarda Enflasyon Düzeltmesi

KVK’nun 5 /1- (d) bendinde sayılan ve kazançları kurumlar vergisinden istisna edilen yatırım fonları, 2023 ve izleyen dönemlerdeki mali tablolarını düzeltmeye tabi tutmayacklar.

 

Sözkonusu Sirkülere aşağıdaki linkten erişilebilir:

https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/user_upload/sirkuler/vuk_165_sirkuler.pdf